Dansmeesters - componisten deel 1
Domenico da Piacenza (1390 Piacenza – Ferrara, ca. 1470) was een Italiaanse ceremoniemeester, choreograaf en componist die werkte voor het Huis van Este in Ferrara.
De figuur van Domenico da Piacenza is erg belangrijk omdat choreografie daarmee een professioneel vak wordt: Domenico stond ten dienste aan het hof en zijn rol was het maken van dansen voor frequente feestelijke vieringen. Hij schreef “De arte saltandi et choreas ducendi”. Zijn naam wordt geciteerd naast die van zijn grote student en continuator, Guglielmo Ebreo da Pesaro. Beiden bereikten de benoeming van ridder.
Guglielmo Ebreo da Pesaro (ca. 1420 – ca. 1484 Florence) was een joods Italiaanse dansleraar, choreograaf, dans theoreticus en componist. Hij fungeerde als danser en dansmeester aan enkele van de meest invloedrijke hoven in Italië uit de Renaissance, waaronder Napels, Urbino, Milaan en Ferrara. Zijn bijnaam Ebreo betekent gewoon ‘Hebreeuws’. Hij was vanaf 1440 en volgende jaren leerling van Domenico da Piacenza. Guglielmo Ebreo verspreidde niet alleen de nieuwe kunst van de hoofse dans, maar nam zelf actief deel aan het creëren van de gebaren en houdingen die de Europese hoofse dans in de komende twee eeuwen zullen kenmerken. Ebreo wordt in 1460 genoemd in Domenico’s Liber ballorum.
Rond 1463 schreef Guglielmo de verhandeling : “De pratica seu arte tripudii / On the practice or art of dancing, ed. by Barbara Sparti, Oxford, Clarendon Press, 1993, rist. 1995” ,soms aangehaald als Trattato dell ‘arte del ballare (Verhandeling over de kunst van het dansen).
Daarin verdedigt Guglielmo dansen als een nobele kunst, waarbij hij de belangrijke rol van muziek benadrukt. Hij beschrijft ook de kwaliteiten die nodig zijn voor dansers, waaronder houding, muzikaliteit, stijl en geheugen, en geeft verhalen uit de eerste hand van massale hoffeesten waarin hij een rol speelde. De verhandeling bevat choreografieën en muziek voor zesendertig dansen van Guglielmo en zijn tijdgenoten. Na een theoretisch eerste deel heeft het werk een andere praktijk, in de vorm van een dialoog tussen een leraar en zijn student en eindigt met een beschrijving van verschillende balli gecomponeerd door hemzelf en Domenico da Piacenza.
Onder de verschillende dansen die hij beschrijft, is er de piva (naam die in Italië aan een soort doedelzak wordt gegeven, waaruit de naam van de dans komt), de salterello (ook wel saltarello genoemd), de passo doppio en de bassa danza nobile e misurata (lage, zeer plechtige en langzame dans).
Zijn beschermheer en vriend Alessandro Sforza (heer van Pesaro) overtuigde Guglielmo ervan zich tot het rooms-katholicisme te bekeren. Alessandro Sforza was een zeer religieus man, maar had misschien ook invloed op het vermogen van Guglielmo om toegang te krijgen tot de waardigheid van Ridder (zoals gebeurde, het verkrijgen van de Gulden Spoor, zoals zijn leraar Domenico da Piacenza). Tussen 1463 en 1465 werd hij gedoopt en nam hij de naam Giovanni Ambrogio aan. Ter ere van de dochter van Alessandro Sforza, Ginevra, componeerde Guglielmo te zijner tijd een bassadanza. In 1465 verhuisde hij naar Milaan, waar hij de leiding had over de viering van het huwelijk van Eleonora d’Aragona met de hertog van Bari.
Boeken: Le note di Guglielmo da Cividale, 1314-1323, Trattato dell’arte del ballo di Guglielmo, testo inedito del secolo XV
Muziekwerken :
- Otto bassedanze van M. Guglielmo de Pesaro e de M. Domenico da Ferrara
- De bassa Castiglia – Falla con misuras (La Spagna,1487). Mevrouw Q16. Burgermuseum Bibliografico Musicale, Bologna.
Fabritio Caroso da Sermoneta (1526/1535 – 1605/1620) was een Italiaanse dansmeester uit de Renaissance en componist of transcriber van dansmuziek.
Fabritio Caroso, een houtsnede van Nobiltà di Dame
Fabritio Caroso was dansmeester van enkele van de grootste prinselijke families van Italië. Zijn weelderige collectie stijldansen en hun muziek, weerspiegelt een tijdperk waarin men geloofde dat de persoon met een hoge rang een kunstwerk zou moeten zijn dat kracht en schoonheid verenigt.
Caroso’s gedetailleerde instructies (inclusief regels voor stappen, stijl en etiquette en achtenveertig daadwerkelijke choreografieën) zijn ongeëvenaard door enig hedendaags handboek in hun specificiteit en duidelijkheid. De meeste dansen worden voorafgegaan door een gravure die de openingspositie toont en vele aspecten van kleding, houding en gebaar illustreert. Een volledig wetenschappelijk apparaat, dat nieuwe informatie geeft die nergens anders beschikbaar is, maakt de boeken nog waardevoller voor dansers en voor studenten dans en muziek op het kruispunt van renaissance- en baroktijdperken.
Zijn danshandboek Il Ballarino werd gepubliceerd in 1581, met een volgende editie, aanzienlijk anders, Nobiltà di Dame, gedrukt in 1600 en opnieuw na zijn dood in 1630. Het werk is gepubliceerd in het Engels als Courtly Dance of the Renaissance door Julia Sutton.
Dit zijn de twee grote handleidingen geschreven door Caroso. Volgens Grove Music zijn ze van vitaal belang als bronnen van danspassen en muziek uit de tweede helft van de 16e eeuw. Caroso’s werken omvatten meer dan 100 verschillende dansen van hemzelf en anderen, evenals waardevolle regels voor basiswoordenschat en etiquette. De balletto’s, die het grootste deel van zijn repertoire vormen, stammen duidelijk af van de balli van het 15de eeuwse Italië . . .”
Beide handleidingen zijn gedrukt in facsimile editie. Veel van de dansen van Fabritio Caroso’s handleidingen zijn bedoeld voor twee dansers met een paar voor vier of meer dansers. Deze handleidingen bieden veel informatie aan zowel danshistorici als musicologen, omdat elke beschrijving van een dans vergezeld gaat van muziekvoorbeelden met luittabulaturen en aanwijzingen over hoe elk muziekvoorbeeld moet worden afgespeeld. Veel van de dansen bevatten ook toewijding aan “adellijke vrouwen” uit de zestiende en vroege zeventiende eeuw.
- Caroso, Fabritio. Hoofse dans van de Renaissance: Een nieuwe vertaling en uitgave van de Nobiltà di Dame (1600). Bewerkt en vertaald door Julia Sutton. New York: Dover Publicaties, 1995
Bronnen :
Capriool feest !
We vieren op zaterdag 23 oktober 2021 ons 30-jarig bestaan! Let op : nieuwe datum voor ons feest zaterdag 14 mei 2022!
A.h.v. een fotoreportage willen we per 10 jaar een overzicht geven van de belangrijkste activiteiten…In dit ’t Capriooltje deel C2 van 2017 tot 2021. De laatste 10 jaar splitsten we op in 2 x 5 jaar vanwege meer fotografie…
2017 Aartselaar Wezembeek-Oppem
Van Isabella van Castilië tot Boabdil de laatste prins van Granada in het Gentse stadhuis
2018 Workshops kleuters en volwassenen
Feest in ‘t (Graven)kasteel
GF De reformatie …vluchten kon toen nog…
“Dansen…is onze regel wel” in de Spaanse Gouverneurswoning
Multimode doet ons kleurrijk blozen
2019 Privéfeesten
10/2019 Magie tussen oost en west : Hripsimée – Capriool
2020 Veel feestactiviteiten met voorstellingen en/of workshops in het centrum en in de wijken van Gent t.g.v. het Jan Van Eyck jaar werden allen geannuleerd door de Coronamaatregelen
06/2021 We werden uitgenodigd door Annick Baillieul om mee te dansen in haar project “Oost west dans best”. Het eerste dansoptreden na meer dan een jaar inactief geweest te zijn door de Coronamaatregelen…Maskers in de dans, maskers voor de pandemie!
Lezing door Jeroen Vaerenbergh
Terwijl we uitleg krijgen over de oorsprong, de geuren en de smaken van bomen, struiken, planten, kruiden die op het Lam Gods afgebeeld staan,laat de foodarcheoloog ons proeven van dit schilderij door het bereiden van
SMAKELEYCKE COUCKSKENS
Neem volgende ingrediënten klaar:
350 g bloem
1 theelepel bicarbonaat
115 g boter
175 g suiker
1 geklutst ei
4 eetlepels honing
4 theelepels speculaaskruiden (of eigen mengeling van kaneel, gember, muskaatnoot, kruidnagel,…) Snuifje zout
Optioneel: amandelen, walnoten, hazelnoten, rozijnen, vijgen,…
Materiaal: mengkom, eetlepel, theelepel, mes en bakpapier
Bakinstructies :
Meng bloem, bicarbonaat, het kruidenmengsel en een snuifje zout.
Snij de boter in kleine blokjes en kneed met het bloemmengsel tot een brokkelige massa.
Voeg suiker toe en meng. Voeg het ei en de siroop toe en kneed tot een deegbol.
Vorm een dikke worst. Laat minstens 2 uur rusten in de koelkast.
Verwarm de oven tot 180°C.
Rol uit en druk vormpjes uit of snij schijven van de worst (ca. ½ cm dik).
Werk af met noten of gedroogde vruchten.
Bak 12 min. in de voorverwarmde oven van 180°C.
De koekjes zijn gaar als ze bij het drukken met de vinger terugveren.
Bij het afkoelen worden de zachte koekjes hard.
Op de foto koekjes gebakken door een deelnemer aan de lezing.
Dank aan Cultuurplatform Zwijnaarde om deze lezing te organiseren.
Activiteiten
Voorlopige kalender 2021 met eventuele aanpassing wegens Coronamaatregelen…
– Voorzichtige opstart danslessen sinds 15-06-21 volgens de opgelegde maatregelen
– In september op een dinsdag opendeuravond : kijk, geniet en doe mee. Een hapje en een drankje worden bovendien gratis aangeboden.
– Zaterdag 23 oktober : 30 jaar Capriool ? In juli beslist het bestuur of we dit feest laten doorgaan of het uitstellen tot volgend jaar. Het feest werd uitgesteld. We zullen vieren op zaterdag 14 mei 2022!
Voor verdere info kan u ons steeds contacteren.
–Het volgend ’t Capriooltje op 1 oktober 2021.–